Τι είναι η βιοηθική;

Η βιοηθική είναι προέκταση της Ιατρικής ηθικής και είναι ένας νέος κλάδος, ο οποίος δημιουργήθηκε με την ραγδαία ανάπτυξη της τεχνολογίας, της ιατρικής, της βιολογίας και τις επιτεύξεις στην βιοιατρική. Ο ορισμός της βιοηθικής πηγάζει από τις ελληνικές λέξεις «βίος» και «ηθική», και έχει ως σημείο εκκίνησης τον Van Rensselaer Potter ο οποίος θεωρείται ο πατέρας της βιοηθικής με την αναφορά της λέξης για πρώτη φορά στο βιβλίο του το 1971 «Bioethics: A Bridge to the future». Ο Potter προχώρησε σε αυτό τον ορισμό που στόχο είχε την προσαρμογή της ανθρώπινης γνώσης και την ενσωμάτωση οικολογικών εννοιών και αρχών στην ιατρική και γενικά σε θέματα υγείας.

Προσπαθούσε να βρει μία έννοια που να ισορροπεί τον επιστημονικό προσανατολισμό της ιατρικής με τις ανθρώπινες αξίες. Τελικά δημιούργησε τον όρο «βιοηθική» ο οποίος σήμερα έχει στόχο:

•  Όχι μόνο την δημιουργία και στήριξη αρχών αλλά και την καλύτερη κατανόηση των αρχών αυτών.
• Την δημιουργία βαθυστόχαστων φιλοσοφικών ερωτημάτων για την ηθική, την αξία της ζωής, τι είναι ο άνθρωπος και την σημασία του.
• Περικλείει ζητήματα της δημόσιας πολιτικής και κατευθύνει και ελέγχει την βιοιατρική επιστήμη.

Οι επιτεύξεις στην ιατρική επιστήμη και τεχνολογία δημιούργησαν ένα ενδιαφέρον για ηθικά ζητήματα για παράδειγμα στις σχέσεις ιατρού, ασθενή και νοσηλευτικού προσωπικού. Επιπλέον δημιουργούνται ερωτήματα για τα δικαιώματα ασθενών, την έκτρωση, την ανθρώπινη κλωνοποίηση την ευθανασία και άλλων βιοτεχνολογιών και γενετικών θεμάτων.
 
Αρχές βιοηθικής

Για την απάντηση αυτών των ερωτημάτων και όχι μόνο, αλλά και την απάντηση όλων των ερωτημάτων που δεσπόζουν θέματα βιοηθικής, είναι σημαντικό να παρουσιάσουμε τις τέσσερις βασικές αρχές της βιοηθικής:
 
1. Σεβασμός της αυτονομίας - (Respect of Autonomy)
Η αρχή του σεβασμού της αυτονομίας αναφέρεται στο δικαίωμα του κάθε ανθρώπου να κάνει τις δικές του επιλογές σε ότι αφορά την υγεία του, την θεραπεία του, βασιζόμενα στις δικές του προσωπικές πεποιθήσεις και αξίες. Τα άτομα πρέπει να σέβονται τις απόψεις και τα δικαιώματα των ατόμων εφόσον δεν βλάπτουν σοβαρά άλλα άτομα. Ο σεβασμός της αυτονομίας
εμπεριέχει μερικούς συγκεκριμένους κανόνες οι οποίοι είναι:

• Να λέμε την αλήθεια
• Να σεβόμαστε την ατομικότητα του κάθε ατόμου και την ιδιαιτερότητα του
• Να προστατεύουμε εμπιστευτικές πληροφορίες
• Να αποκτούμε την συγκατάθεση για κάθε παρέμβαση με ασθενείς
• Όταν μας ζητηθεί, να βοηθάμε τα άτομα στην λήψη σημαντικών αποφάσεων

Σε θέματα ευθανασίας, η αρχή του σεβασμού της αυτονομίας είναι μία από τις κυριότερες αρχές η οποία μπορεί να μεταφραστεί με διαφορετικούς τρόπους, ανάλογα με την κάθε περίπτωση, ξεχωριστά.
 
2. Μη βλαβερός - (Non - maleficence)
Η αρχή του μη βλαβερού αναφέρεται στην υποχρέωση του κάθε ατόμου να μην βλάπτει τον συνάνθρωπό του και εμπεριέχεται στο ρητό, «πάνω από όλα να μην βλάψεις», (above all or first do not harm) και προέρχεται από τον όρκο του Ιπποκράτη. Η αρχή του μη βλαβερού υποστηρίζεται από ορισμένους ηθικούς κανόνες για παράδειγμα:

• Μη σκοτώσεις.
• Μην προκαλέσεις πόνο ή βασανισμό.
• Μην προκαλέσετε προσβολή της αξιοπρέπειας του ατόμου.
• Μην στερήσετε τα αγαθά της ζωής του ατόμου.

Ορισμένες υποχρεώσεις για αυτή την αρχή σχετίζονται με τη μη επιβολή κινδύνων που μπορεί να βλάψουν άλλους ανθρώπους. Σε αυτή την αρχή εμπεριέχεται και η απόσυρση θεραπευτικής αγωγής που κρατά τον ασθενή στην ζωή. Με την απόσυρση της θεραπευτικής αγωγής, βλάπτουμε τον ασθενή ή τον βοηθάμε;

3. Ευεργεσίας - (Beneficence)
Η αρχή της Ευεργεσίας περιέχει μία ομάδα κανόνων για την παροχή ωφελειών και την εξισορρόπηση τους ενάντια στους κινδύνους και τις δαπάνες. Η ευεργεσία δηλώνει τις ενέργειες του ελέους, της ευγένειας, της φιλανθρωπίας. Η έννοια αυτής της αρχής περιλαμβάνει την αυταπάρνηση, τον αλτρουισμό, την αγάπη και την ανθρωπιά. Υποστηρίζεται από μερικούς κανόνες της ευεργεσίας που είναι:

• Προστατεύει και υπερασπίζει τα δικαιώματα αλλά αποτρέπει την ζημιά και την εμφάνιση της σε άλλα άτομα.
• Αφαιρεί τις καταστάσεις που θα προκαλέσουν τη ζημιά σε άτομα με ειδικές ανάγκες.
• Διασώζει άτομα που ζητούν βοήθεια και βρίσκονται σε κίνδυνο.

Σε αυτή την αρχή εμπεριέχεται και ο καθορισμός της ποιότητας της ζωής και τρόποι μέτρησης και καθορισμού της, η οποία είναι ένα σημαντικό ζήτημα για την απομάκρυνση και διακοπή φαρμακευτικής αγωγής και ευθανασίας.

4. Δικαιοσύνης - (Justice)
Η αρχή της δικαιοσύνης εμπεριέχει μια ομάδα κανόνων για διανομή αξιών, ρίσκων και δαπανών στα άτομα. Ο ίσος χειρισμός, η δίκαιη μεταχείριση μεταξύ των ατόμων είναι μερικές λέξεις σχετικές με την δικαιοσύνη. Η αρχή της δικαιοσύνης απαντά στα ερωτήματα:

• Ποια είδη υπηρεσιών υγειονομικής περίθαλψης θα υπάρξουν σε μία κοινωνία;
• Ποίο άτομο θα λάβει αυτές τις υπηρεσίες και σε ποια βάση;
• Ποίος θα τους παραδώσει αυτές τις υπηρεσίες;
• Πως θα διανεμηθούν τα φορτία της χρηματοδότησης τους;
• Πως θα εξεταστεί η δύναμη των υπηρεσιών που θα διανεμηθούν;

Σε κάθε άτομο πρέπει να υπάρχει δικαιοσύνη ανάλογα με τις ανάγκες του. Αναφορικά με θέματα υγείας συσχετίζεται με τον ίσο χειρισμό ατόμων στις ιατρικές και παραϊατρικές υπηρεσίες ανεξάρτητα από την κοινωνικοοικονομική τους κατάσταση, χρώμα δέρματος, θρησκείας, εθνικότητας, ηλικίας και φύλου. Η αρχή της δικαιοσύνης εφαρμόζεται σε θέματα ευθανασίας, με την επιλογή τρόπου και χρόνου θανάτου και εφαρμογή αξιοπρεπούς θανάτου. Ο ρόλος των νοσηλευτών στις οδηγίες για DNR και απόσυρση μη ανακουφιστικής αγωγής.

www.bestrong.org.gr